Tội phạm mạng đối với trẻ em đang gia tăng đáng báo động. Trong bài viết này, chúng tta sẽ khám phá các biện pháp quan trọng để trang bị cho trẻ em kiến thức về an ninh mạng, đảm bảo trẻ có trải nghiệm trực tuyến an toàn hơn.
Trẻ em hiện nay đang tiếp xúc với môi trường trực tuyến ngày càng phát triển, nhưng chúng ta đã đưa ra những giải pháp nào để giáo dục họ về an ninh mạng và sự an toàn trên internet?
Trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, trẻ em hiện đang trưởng thành trong thời đại số hóa, từ khi còn rất nhỏ, chúng đã được tiếp xúc với công nghệ. Theo khảo sát của Cục trẻ em, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, trong quý III/2022 có 89% trẻ em truy cập và sử dụng internet, trong đó 87% sử dụng hằng ngày, thời gian 5-7 tiếng/ngày.
Điều đáng chú ý là tỷ lệ trẻ em tiếp xúc với internet ở Việt Nam đang có xu hướng tăng lên. Theo khảo sát của UNICEF năm 2016, chỉ có 72% thanh thiếu niên Việt Nam tuổi từ 15-24 sử dụng Internet. Tuy nhiên, chỉ sau 6 năm, tỷ lệ này đã tăng lên 89%.
Trẻ em hiện nay đang sống trong thế giới kỹ thuật số. Từ khi còn nhỏ, chúng đã để lại những dấu vết kỹ thuật số trên internet. Đến khi bước sang tuổi 10, nhiều trẻ đã sử dụng internet mà bố mẹ không biết. Đối với các thanh thiếu niên, việc sử dụng điện thoại thông minh trở nên rất phổ biến, và gần một nửa trong số họ dành trung bình 9 giờ mỗi ngày để hoạt động trực tuyến.
Tuy nhiên, điều đáng quan ngại là trẻ em, thường không có kinh nghiệm và nhận thức về các rủi ro tiềm ẩn trong không gian kỹ thuật số, dễ bị theo dõi trực tuyến và trở thành nạn nhân của các hình thức tội phạm mạng đa dạng.
Là bố mẹ, người giám hộ và nhà giáo dục, chúng ta có trách nhiệm đảm bảo rằng trẻ em được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ mình trên thế giới trực tuyến ngày càng phức tạp. Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá một số gợi ý và thực hành quan trọng có thể giúp bố mẹ giáo dục con cái về an ninh mạng và đảm bảo an toàn trực tuyến trong môi trường số hóa không ngừng phát triển.
6 cách để đảm bảo con bạn an toàn trên internet
Làm thế nào để đảm bảo an toàn cho con cái của bạn khi sử dụng internet? Có những mẹo nào giúp bạn bảo vệ con mình khỏi các nguy cơ trực tuyến không? Hãy cùng tìm hiểu bằng cách xem xét bảy khía cạnh quan trọng sau đây để giữ cho con bạn an toàn khi con sử dụng internet:
1. Hướng dẫn rõ ràng cho việc sử dụng internet
Bố mẹ cần thiết lập các hướng dẫn rõ ràng về việc sử dụng internet của con mình. Những hướng dẫn này nên nhấn mạnh hành vi có trách nhiệm và tầm quan trọng của việc xin phép trước khi truy cập các trang web hoặc ứng dụng mới. Bố mẹ cũng nên khuyến khích giao tiếp cởi mở với con cái của mình, đảm bảo rằng chúng cảm thấy thoải mái khi thảo luận về bất kỳ trải nghiệm trực tuyến nào có thể liên quan hoặc không thoải mái.
2. Hãy là một hình mẫu cho con học theo
Hãy tập trung vào thói quen và hành vi trực tuyến của bạn. Với vai trò là bố mẹ hoặc người giám hộ. Theo một khảo sát gần đây, thời gian sử dụng internet hằng ngày trung bình của người Việt Nam là 6 giờ 38 phút, trong đó sử dụng mạng xã hội hơn 2 giờ.
Trẻ em thường học bắt chước từ người lớn và thông qua việc hiển thị việc sử dụng internet một cách có trách nhiệm, con sẽ cảm thấy được khuyến khích để học theo. Hãy tránh chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân trên phương tiện truyền thông xã hội và nhấn mạnh sự tôn trọng quyền riêng tư trực tuyến của người khác.
Bố mẹ là tấm gương cho trẻ em noi theo. Vì vậy, bố mẹ cần rèn luyện cho mình những thói quen và hành vi trực tuyến tích cực để có thể định hướng cho trẻ em sử dụng internet một cách an toàn và hiệu quả.
3. Dạy con về bảo mật thông tin cá nhân
Hãy giải thích một cách rõ ràng khái niệm “thông tin cá nhân”, bao gồm tên đầy đủ, địa chỉ, số điện thoại và tên trường học,… và tại sao không nên chia sẻ những thông tin này với những người lạ trực tuyến. Đặc biệt, nên tôn trọng tầm quan trọng của việc cài đặt quyền riêng tư trên các nền tảng truyền thông xã hội để kiểm soát ai có thể truy cập thông tin cá nhân của con.
4. Nhận biết các dấu hiệu bắt nạt trực tuyến
Dấu hiệu bắt nạt trực tuyến của trẻ em có thể biểu hiện thông qua nhiều cách khác nhau. Dưới đây là một số dấu hiệu mà bạn có thể nhận biết:
- Thay đổi tâm trạng và hành vi: Trẻ có thể trở nên tức giận, thất vọng hoặc rút lui khỏi các hoạt động xã hội mà họ trước đây thích. Họ cũng có thể trở nên dễ bị kích động hoặc trầm cảm.
- Thay đổi trong hiệu suất học tập: Trẻ có thể bắt đầu có vấn đề với việc hoàn thành bài tập hoặc hiệu suất học tập giảm sút.
- Thay đổi trong quan điểm về bản thân: Trẻ có thể bắt đầu tự cảm thấy tự ti hoặc tự ái hơn, có thể do những lời bình luận tiêu cực hoặc hình ảnh xấu về họ trên mạng.
- Sự thay đổi trong mối quan hệ xã hội: Trẻ có thể trở nên xa lánh bạn bè hoặc người thân, không muốn chia sẻ với họ về những gì đang xảy ra trực tuyến.
- Sự thay đổi trong thói quen mạng: Trẻ có thể dừng sử dụng mạng xã hội hoặc truy cập mạng ít hơn, hoặc có thể xóa các tài khoản mạng xã hội của họ.
- Xuất hiện các thông điệp, hình ảnh hoặc video xấu: Trẻ có thể bị chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh hoặc video xấu trên mạng, và những nội dung này có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý của họ.
- Hành vi tự tử hoặc tự hại: Nếu trẻ thể hiện ý định tự tử hoặc tự hại bản thân, đây là tín hiệu nghiêm trọng và cần phải được xử lý ngay lập tức.
Hãy dạy cho con cái bạn biết phân biệt và tránh xa các liên kết, tin nhắn, hoặc email có vẻ đáng ngờ, bởi chúng có thể ẩn chứa phần mềm độc hại hoặc có thể dẫn đến những cuộc lừa đảo. Đặc biệt, hãy nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc kiểm tra tính xác thực của người gửi và trang web trước khi bấm vào bất kỳ liên kết nào.
Bản chất của việc cẩn thận khi tương tác với các nguồn không rõ nguồn gốc là để bảo vệ trẻ em tránh khỏi nguy cơ trở thành nạn nhân của các tội phạm mạng và các loại phần mềm độc hại tiềm ẩn.
5. Cẩn thận với các liên kết và tin nhắn đáng ngờ
Hãy dạy cho con cái bạn biết phân biệt và tránh xa các liên kết, tin nhắn, hoặc email có vẻ đáng ngờ, bởi chúng có thể ẩn chứa phần mềm độc hại hoặc có thể dẫn đến những cuộc lừa đảo. Đặc biệt, hãy nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc kiểm tra tính xác thực của người gửi và trang web trước khi bấm vào bất kỳ liên kết nào.
Bản chất của việc cẩn thận khi tương tác với các nguồn không rõ nguồn gốc là để bảo vệ trẻ em tránh khỏi nguy cơ trở thành nạn nhân của các tội phạm mạng và các loại phần mềm độc hại tiềm ẩn.
6. Thực hành sử dụng mạng xã hội một cách an toàn
Hãy thảo luận về tầm quan trọng của việc chia sẻ ảnh, video và thông tin cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội. Khuyến khích con cái đặt hồ sơ cá nhân ở chế độ riêng tư, hạn chế danh sách bạn bè chỉ với những người họ thực sự quen biết và tránh chấp nhận lời mời kết bạn từ những người lạ.
Bằng cách thực hành những thói quen an toàn trên mạng xã hội, trẻ em có thể duy trì sự kiểm soát tốt hơn đối với tài khoản và thông tin cá nhân trực tuyến của họ, đồng thời giảm nguy cơ bị chú ý không mong muốn và đảm bảo rằng hoạt động trên mạng xã hội của họ được thực hiện một cách an toàn.